کار را که کرد؟ آن که تمام کرد

با نگاهی به اطراف خود از طرح‌های ساده تری مثل حفاری‌های رها شده‌ی شهر تا طرح‌هایی مثل کشاورزی، گردشگری، زیرساختی، راه‌سازی، پزشکی و … به حکایت ناتمام ماندن کار‌ها در دنیای امروزمان پی می‌بریم و این که کار را کسانی انجام می‌دهند که آن را تمام نمی‌کنند.

شهر و روستا هم ندارد. مثلاً همین امروز یکی از اهالی روستای “چِگِنی” از توابع شهرستان سیروان با واحد خبر ایلام تماس گرفت و از قصه‌ی پر غصه‌ی کلنگ‌هایی گفت که آن‌ها هم این روز‌ها بر زمین زدنشان در بسیاری از مواقع نمادین شده است و قرار نیست راهگشا باشند.
از لحن کلام و حرف‌های کنایه ایش می‌شد فهمید که قصه چیست؛ او از طرح هادی‌ای گفت که نیمه کاره رها شده و آن‌ها را در تابستان و زمستان با مشکل مواجه کرده است، از وعده‌ی احداث و ترمیم کانال‌های کشاورزی که کام مزارعشان را تَر نکرده، از دلواپسی سیلاب‌های فصلی که حاصل دسترنجشان را در مزارع از بین می‌برد و دام هایشان را هم در معرض خطر قرار می‌دهد و از طرح‌های ناتمام دیگری که فقط چشم انتظاریش برای اهالی روستا مانده است.
“چگنی” نمونه‌ای است از روستا‌هایی که طولانی شدن وعده‌های عملی نشده باعث نا امیدی مردم شده و جمعیت آن‌ها را روز به روز کمتر می‌کند.
حامد کرمی دهیار روستا می‌گوید: از جمعیت ۲۲۰ نفری روستا ۱۰۰ نفر باقی مانده که با ادامه‌ی این روند، باید منتظر احتمال ریزش بیشتر آن هم باشیم.

توقف طرح ملی سامانه گرمسیری روی ۷۰ درصد
این وضعیت در دشت‌های پهناور مناطق گرمسیری و مرزی مهران و دهلران هم به چشم می‌خورد. طرح ملی سامانه گرمسیری؛ طرحی که از آن به عنوان هدیه نظام به مردم مرزنشین ایلام و کرمانشاه نام برده می‌شود و بیش از یک هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان از محل صندوق توسعه ملی برای آن در نظر گرفته شده؛ بزرگ‌ترین طرح عمرانی در تاریخ کشور که مطالعات آن از سال ۱۳۱۸ شروع شده و در نظام مقدس جمهوری اسلامی به مرحله اجرا رسیده است.

رییس جهاد کشاورزی استان ایلام، می‌گوید: سامانه گرمسیری با هدف مهار رودخانه سیروان و هدایت آن به سمت دشت‌های کرمانشاه و ایلام اجرایی شده است و از ابتدای آن در شمال کرمانشاه تا موسیانِ دهلران در استان ایلام ۴۰۰ کیلومتر طول دارد.
محمدعلی اقدسی می‌گویدد: تا پیش از این بیشتر آب رودخانه سیروان، یعنی پنجمین رودخانه بزرگ کشور بدون آن که حق‌آبه اش پرداخت شود، از مرز خارج می‌شد؛ ولی اکنون رودخانه سیروان با سد ۳۳۸ میلیون متر مکعبی «داریان» در شمال شهرستان پاوه مهار شده و چند کیلومتر پس از آن، عملیات ساخت تونل “نوسود” و “بازی دراز” در ۲ قطعه ۲۳ و ۲۵.۷ کیلومتری هم کلید خورده است که طبق اطلاعات این طرح، تونل نوسود با قطر حدود ۶ متری قادر است تا دبی ۴۵ متر مکعب بر ثانیه آب را منتقل کند.
وی تشریح می‌کند: تکمیل زنجیره تولید محصولات کشاورزی از قبیل صنایع غذایی، حمل و نقل، فروش، مبادله و بانکداری، کاهش تهدیدات سیاسی و امنیتی، حاصل حضور جمعیت در مناطق غرب کشور است و بهره برداری از این طرح می‌تواند مشوقی برای حضور جمعیت مُوَلدی باشد که امروز زمین‌های دیمی اشان و خشکسالی، انگیزه‌ی ماندن و تولید را از آن‌ها گرفته است.

وی با اشاره به سرمایه گذاری عظیم هفت هزار میلیارد تومانی در طرح گرمسیری اضافه می‌کند: با بهره برداری از این طرح در مجموع حدود ۳۰۰ هزار هکتار از زمین‌های دیم به آبی تبدیل می‌شوند که علاوه بر افزایش اشتغالزایی باعث افزایش مستقیم محصولات کشاورزی و باغی نیز خواهد شد.
به گفته‌ی اقدسی، سامانه گرمسیری تنها در استان کرمانشاه حدود ۱۸ هزار هکتار از اراضی کشاورزی را به زیر کشت دائم و پایدار می‌برد که رقمی چهار برابری در تولید محصولات کشاورزی را به دنبال خواهد داشت. در این طرح ۵۰ هزار هکتار از زمین‌های دیم شهرستان‌های سرپل‌ذهاب، گیلان‌غرب و قصرشیرین به آبی تبدیل می‌شود؛

 

همچنین در استان ایلام با توجه به دارا بودن منابع عظیم آب و خاک می‌تواند به یکی از اصلی‌ترین تولیدکنندگان محصولات کشاورزی تبدیل شود.
قرار است با اجرای این طرح ۱۸ هزار هکتار از اراضی کشاورزی استان ایلام آبی شود که تاکنون تنها بخشی از این طرح در استان محقق شده و مشکلات زیادی مثل کمبود اعتبار، سد راه آن شده است.
رییس جهاد کشاورزی استان ایلام با اشاره به این که حدود ۱۳ هزار و ۵۰۰ هکتار از طرح سامانه گرمسیری استان ایلام به بهره برداری رسیده است، می‌گوید: در صورت بهره برداری کامل از این طرح، ۹۰ هزار تن به محصولات کشاورزی استان اضافه می‌شود که ارزش ریالی آن ۳۶۰ میلیارد تومان در سال است.
با اجرای طرح‌های آبیاری نوین در استان ایلام در قالب طرح سامانه گرمسیری و احیای اراضی جنوب استان، میزان زمین‌های کشاورزی مجهز به سیستم نوین آبیاری از ۷۰ هزار هکتار به ۱۶۰ هزار هکتار افزایش می‌یابد.
حالا با وجود گذشت سال‌ها از آغاز این طرح و راکد ماندن آن با تأکید رهبر معظم انقلاب مبنی بر ارتقاءِ وضعیت معیشت مرزنشینان و نگاه خاص به عمران و آبادانی و پیشرفت استان‌های مرزی به منظور تأمین آب ۵۳ هزار هکتار از اراضی کشاورزی در سال‌های اخیر با جدیت بیشتری دنبال شده و به پیشرفت ۷۰ درصدی رسیده است؛ اما همچنان نام این طرح در لیست طرح‌هایی ست که نیمه تمام باقی مانده است.
علاوه بر طرح سامانه گرمسیری چند سد دیگر نیز مانند: سد سیکان، میمه، ورگر، چناره و… که به حوزه کشاورزی مرتبط هستند، در بلاتکلیفی به سر می‌برند.
در بخش طرح‌های عمرانی و زیربنایی ۹ طرح در حوزه جهش تولید متعلق به جهاد کشاورزی استان است که ایستگاه پمپاژ هلیلان، تأمین آب اراضی سیروان، ایستگاه پمپاژ زید، چمژاب – ارمو، طرح ساماندهی گلخانه‌ها، تأمین آب اراضی گنبد پیرمحمد، خوشادول و چند طرح دیگر در این حوزه، پسوند طرح‌های نیمه تمام را یدک می‌کشند.

راه‌هایی که به مقصد نرسیدند
اما سری هم به راه‌های استان می‌زنم؛ با نگاه به راه‌های ایلام، بیش از هر چیز پیاده روی اربعین برایم تداعی می‌شود.
عاشقانی که کمترین انتظارشان ساماندهی و اصلاح همین مسیری ست که مسیر عاشقی نام گرفته است. البته روی کاغذ توسعه زیرساخت‌های اربعین کلید خورده و حتی بخشی از آن از روی کاغذ هم بیرون آمده و اجرایی شده، مثل چهار خطه کردن محور ایلام – مهران که حالا چهار ساله هم شده و چشم‌ها را همچنان در انتظار تکمیل نهایی به خود دوخته است؛ و این همه‌ی قصه‌ی راه‌هایی نیست که در این استان به مقصد نرسیده اند؛ طرح‌هایی مانند تونل کبیرکوه، مسیر بدره – قاضی خان، چهار خطه کردن محور اندیمشک – دهلران، ساخت ۲ آزادراه در استان و بسیاری از طرح‌های راه سازیِ شهری و روستایی دیگر در استان به دلیل کمبود اعتبار یا تعطیل شدند و یا به کندی پیش می‌روند.

ایلام، تنها استانِ بدون شبکه ریلی
این بلاتکلیفی در حوزه راه به گونه ایست که به گفته‌ی علی اکبر بسطامی، نماینده مردم در مجلس شورای اسلامی، استان ایلام تنها استانِ بدون شبکه ریلی کشور لقب گرفته است.
یکی از شهروندان ایلامی می‌گوید: یادم می‌آید در دوران ابتدایی درسی داشتیم که در آن خانواده آقای هاشمی با قطار به مسافرت می‌رفتند، از همان موقع آرزوی سفر با قطار و شنیدن سوت آن در شهر و دیارمان با من ماند و متأسفانه محقق نشد؛ آرزویی که حالا بچه هایمان هم باید آن را در سایر نقاط کشور جستجو کنند و یا قصه قطار را مثل ما فقط در کتاب‌ها بخوانند.
استاندار وقت ایلام نیز با اشاره به موقعیت قرارگیری ایلام در غرب ایران و دروازه ورود به غرب آسیا، اتصال استان به شبکه ریلی کشور را از مطالبات اصلی مردم و نیاز ضروری ایلام عنوان می‌کند.
به گفته‌ی محمد نوذری، اتصال ایلام به راه آهن سراسری از طریق اسلام آباد به ایلام، ایلام به دهلران و دهلران به نجف که در آن ایلام به مرکز کشور و عراق متصل خواهد شد، در دست اقدام است.
این طرح از اسلام‌آبادِ کرمانشاه آغاز می‌شود و به سمت ایلام ادامه پیدا می‌کند و سپس از مهران و دهلران به اندیمشکِ خوزستان می‌رسد و ۷۴ کیلومتر طول دارد.
هشتم آذرماه سال ۱۳۹۰ بود که پس از مطالبات مردمی، کلنگ احداث طرح راه آهن ایلام با حضور مسئولان وقت به زمین زده شد، طرحی که اجرایش چندین بار در همین مرحله متوقف شده بود و این مهم بعد از گذشت نزدیک به ۱۰ سال با تبیین برنامه و تخصیص اعتبار در سال جاری وارد مرحله اجرایی شده است.
به گفته‌ی مدیرکل راه و شهرسازی استان ایلام، در سال جاری از اعتبارات پیوست قانون حدود ۷۰ میلیارد تومان، از اعتبارات متوازن ۱۰۰ میلیارد تومان و اعتبارات مناطق کمتر توسعه یافته ۱۹ میلیارد تومان و در مجموع نزدیک ۱۹۰ میلیارد تومان اعتبار برای این طرح در سال جاری در نظر گرفته شده است.
بهادری می‌افزاید: پیمانکار این طرح انتخاب شده و طول مسیری که در مرحله اول مورد اجرا قرار می‌گیرد ۸۰ کیلومتراست (ازشهرستان اسلام آبادغرب استان کرمانشاه تا شهرستان چوار استان ایلام) که برای ۱۷ کیلومتر آن قرارداد منعقد شده و مبلغ قرارداد آن هم حدود ۱۶۰ میلیارد تومان است.
بهادری با بیان این که در حال حاضر طرح راه آهن ایلام ۵ درصد پیشرفت داشته، قولی ۴ ساله را برای تکمیل و بهره برداری از آن می‌دهد.

دردی که درمانش کیمیاست
اما یکی از مهمترین مطالبات مردم ایلام امکانات درمانی است. کمبود پزشکان باتجربه و امکانات و تجهیزات درمانی مردم را برای کوچک‌ترین بیماری راهی تهران و کلان شهر‌ها می‌کند.
” امین – د” یکی از شهروندان ایلامی است که در پایانه مسافربری بلیط اتوبوس گرفته و همسر بیمارش هم روی صندلیِ سالن، بی حال نشسته است.
او می‌گوید همسرم پولیپ بینی دارد و دچار تنگی نفس می‌شود؛ اما تنها دستگاه آندوسکوپی در ایلام قدیمی و غیرکاربردی است و نه تنها کمکی به بیمار نمی‌کند؛ بلکه باعث تشدید مشکلات شخص هم می‌شود.
یکی دیگر از مسافرانی که عازم بیمارستان‌های تهران است، می‌گوید: برای یک بیماری ساده باید حدود ۷۵۰ کیلومتر را طی کنیم و متحمل کلی هزینه شویم.
“زیبا- س” می‌گوید: استان ایلام به خاطر نزدیکی به کشور عراق و مراودات و رفت و آمدی که مردم دو کشور با هم دارند، باید در زمینه درمان و امکانات درمانی مشکلی نداشته باشد؛ اما متأسفانه مردم خودِ ما هم باید به استان‌های دیگر به خصوص تهران مراجعه کنیم.
مشکلات درمان در روستا‌ها و خانه‌های بهداشت و داروخانه‌های روستایی از این هم جدی‌تر است؛ ” علی – ک” می‌گوید: مادرم به خاطر نبود اسپری دهانی ” سالبوتامول” بر اثر حمله آسم فوت کرده‌است.
حالا از کمبود‌های حوزه‌ی درمان که بگذریم، طرح‌های نیمه تمام هم در این زمینه کم نیستند، یکی از این طرح‌ها که ۱۰ سال از ساخت آن می‌گذرد و هنوز تکمیل‌نشده، بیمارستان ۳۷۶ تختخوابی شهر ایلام است.
بیمارستان ۲۲ تختخوابی ملکشاهی هم بعد از هفت سال هنوز ۶۰ درصد پیشرفت داشته و به سرنوشتی مانند دیگر طرح‌های عمرانی تبدیل شده است.

 

مشکلات درمان در روستا‌ها و خانه‌های بهداشت و داروخانه‌های روستایی از این هم جدی‌تر است؛ ” علی – ک” می‌گوید: مادرم به خاطر نبود اسپری دهانی ” سالبوتامول” بر اثر حمله آسم فوت کرده‌است.
حالا از کمبود‌های حوزه‌ی درمان که بگذریم، طرح‌های نیمه تمام هم در این زمینه کم نیستند، یکی از این طرح‌ها که ۱۰ سال از ساخت آن می‌گذرد و هنوز تکمیل‌نشده، بیمارستان ۳۷۶ تختخوابی شهر ایلام است.
بیمارستان ۲۲ تختخوابی ملکشاهی هم بعد از هفت سال هنوز ۶۰ درصد پیشرفت داشته و به سرنوشتی مانند دیگر طرح‌های عمرانی تبدیل شده است.

حال ناخوش فرهنگ و هنر در ایلام

تنها استان بدون راه آهن، رکوردار تنها استان بدون سینما هم هست. تنها سینمای شهر ایلام که به پارکینگ خودرو‌ها تغییر کاربری داده شد و طرح‌های سینما امید و قدس شهر ایلام هنوز بعد از سال‌ها هنوز به مرحله اجرایی هم نرسیده‌اند. برج هنر ایلام هم که سال‌ها از شروع ساختش می‌گذرد، هنوز به نیمه نرسیده و طبق شنیده‌ها این طرح نیز همچنان بلاتکلیف است و حتی زمزمه‌ی تغییر کاربری اش هم به گوش می‌رسد

و چوب کمبود اعتبار به تن صنعت هم…

طرح‌های صنعتی هم حال و روز مشابهی با دیگر حوزه‌ها دارند و بلاتکلیفی، درد مشترک همه‌ی آن هاست. یکی از این طرح‌ها کارخانه سیمان دهلران است که بعد از ۱۵ سال هنوز تکمیل‌نشده است. طرح پتروشیمی و «ان جی ال» دهلران از طرح‌های حوزه نفت و گاز است که مانند مرحله دوم پالایشگاه گاز ایلام هنوز پس از سال‌ها اجرایی نشده است.

فعال سازی واحد‌های راکد در دستور کار است
رئیس سازمان صمت استان ایلام می‌گوید: تکمیل طرح‌های نیمه تمام صنعتی از اولویت‌های برنامه‌ریزی این سازمان است.
محمد رحیمی به بیان پنج محور برنامه عملیاتی تدوین شده در حوزه تولید و تجارت می‌پردازد و ادامه می‌دهد: فعال‌سازی واحد‌های راکد با حجم سرمایه‌گذاری بالا در دستور کار است و با همراهی همه دستگاه‌های اجرایی و دادستانی مرکز استان، سال گذشته ۲۵ واحد غیر فعال به چرخه تولید بازگشته و برای سال جاری نیز ۳۰ واحد راکد شناسایی شده است.
مسئولان با اشاره به چالش‌های بزرگ طرح‌های نیمه‌تمام در استان، می‌گویند: بیش از ۱۰ هزار میلیارد تومان برای تکمیل طرح‌های نیمه‌تمام استان مورد نیاز است.
معاون عمرانی استانداری ایلام از اختصاص بیش از یک هزار و ۳۷۰ میلیارد تومان برای تکمیل ۲۳ طرح نیمه تمام در استان ایلام خبر می‌دهد.
احمد کرمی اضافه می‌کند: تکمیل طرح‌هایی که بیش از ۷۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته‌اند در اولویت قرار دارند.
نیمه کاره ماندن طرح‌های مختلف عمرانی، فرهنگی، کشاورزی و صنعتی به یک معضل مشترک برمی گردد؛ “کمبود اعتبار”؛ موضوعی که اگر عزمی برای تأمین و تزریق آن به طرح‌های مختلف وجود نداشته باشد به معضل بیکاری و مهاجرت جوانان به دیگر استان‌های کشور دامن می‌زند و آن چه که بیش از هر چیز ضربه خواهد خورد اقتصاد کشور است؛ بنابراین به نظر می‌رسد با توجه به ظرفیت‌های ویژه‌ی استان برای توسعه یافتگی در بخش‌های مختلف، به خصوص موقعیت خاصِ هم مرزی با کشور عراق، اختصاص اعتبار ویژه از سوی مسئولانِ ارشد کشور برای شتاب‌دهی به این طرح‌ها ضروری است.

نویسنده: زهرا پوراسماعیل